W dzisiejszych czasach, gdy tworzy się treści przeznaczone dla użytkowników internetu, istotne jest, aby były one klarowne, przejrzyste i zrozumiałe dla odbiorców. Przed publikacją tekstu pojawia się pytanie, czy można obiektywnie ocenić jego czytelność? Odpowiedź brzmi tak. Istnieje nawet możliwość wykorzystania matematycznego wzoru do obliczenia stopnia czytelności treści. To narzędzie może pomóc twórcom contentu w ocenie, czy ich materiały będą łatwe w odbiorze dla przeciętnego czytelnika, zanim zostaną one udostępnione szerszemu gronu odbiorców.
Czym jest indeks czytelności FOG?
Indeks czytelności FOG to nic innego, jak wskaźnik, który określa przejrzystość napisanej treści. Inaczej mówiąc, jego wartość określa liczbę lat edukacji potrzebną do tego, żeby zrozumieć napisaną treść. Do tego celu wykorzystuje wzór matematyczny:
FOG = 0.4 x (liczba słów / liczba zdań + 100 x (liczba długich słów / liczba słów))
Indeks FOG jest miarą oceny czytelności tekstu, który wykorzystuje trzy kluczowe elementy: całkowitą liczbę słów, ilość długich słów – przy czym za długie uznaje się w języku polskim słowa mające cztery lub więcej sylab oraz liczbę zdań. Wynik indeksu FOG odzwierciedla liczbę lat edukacji potrzebnych, aby tekst mógł być łatwo zrozumiały przez czytelnika. Określany on jest za pomocą skali:
- FOG 1-8 – treść łatwa w zrozumieniu dla uczniów podstawówki,
- FOG 9-12 – treść łatwa w zrozumieniu dla uczniów szkół średnich,
- FOG 13-17 – treść łatwa w zrozumieniu dla studentów,
- Fog 18 i więcej – treść łatwa w zrozumieniu dla osób z wyższym wykształceniem.
Czytelność tekstu jest przedmiotem różnych metod oceny, w tym indeksu FOG, który jednak nie jest pozbawiony krytyki. Wymienia się między innymi błędne przekonanie, że długie słowa zawsze czytane są wolniej, pomimo że badania wskazują na szybkie czytanie znanych słów bez względu na ich długość. W odpowiedzi na ograniczenia indeksu FOG powstają nowsze narzędzia do oceny przystępności tekstu, jak na przykład polska MGŁA. Różni się ona od FOG podstawowym założeniem dotyczącym słów uznawanych za trudne. Polskie rozwiązanie bierze pod uwagę słowa, które są nie tylko długie, ale także rzadkie w użyciu.
Jakie znaczenie w content marketingu ma indeks FOG?
Indeks czytelności FOG służy jako wskaźnik do oceny, czy treść jest jasna i czytelna, czy może wydaje się zbyt zawiła dla odbiorców nieposiadających specjalistycznego wykształcenia w danej dziedzinie. Przy jego stosowaniu istotne jest uwzględnienie, że percepcja trudności tekstu może się różnić w zależności od wykształcenia, kierunku edukacji oraz indywidualnych zainteresowań czytelnika. Dlatego przy tworzeniu treści marketingowych szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na ich przejrzystość i dostosowanie języka do określonej grupy docelowej.
Choć indeks FOG może służyć jako pomocne narzędzie w ocenie contentu, należy pamiętać o jego ograniczeniach. Wskaźnik ten opiera się na algorytmicznym podejściu i nie zawsze odzwierciedla wiarygodnie rzeczywistą zrozumiałość treści. Na przykład, tekst z indeksem FOG określonym na poziomie 14 powinien teoretycznie być przystępny dla osób z wykształceniem wyższym, jednak praktyczne rozumienie treści może być uzależnione od szerszego kontekstu, takiego jak miejsce publikacji czy motywacje odbiorcy do sięgnięcia po dany materiał. W tworzeniu skutecznego content marketingu kluczowe jest więc nie tylko dostosowanie języka do poziomu formalnego wykształcenia odbiorcy, ale również uwzględnienie szeregu innych kontekstów, które wpływają na to, jak treść zostanie odebrana przez różnych użytkowników.
W jaki sposób poprawić czytelność tekstów?
Jeśli chodzi o webwriting to analiza treści za pomocą indeksu FOG koncentruje się na ilości wyrazów długich w porównaniu do całkowitej liczby słów w tekście. Co istotne, aby treści były bardziej przystępne dla odbiorcy warto zastosować szereg dodatkowych rekomendacji. Zalecane jest unikanie nadmiernie rozbudowanych zdań, które mogą być trudne do śledzenia i zwiększają ryzyko wystąpienia błędów. Im bardziej zwięzłe zdanie, tym jest ono zazwyczaj klarowniejsze i łatwiejsze do zrozumienia.
Nadużywanie imiesłowów może prowadzić do nadmiernej patetyczności i tworzenia dystansu między tekstem a czytelnikiem, co sprawia, że treść może wydawać się przestarzała. Chociaż imiesłowy mogą być czasami niezbędne to ważny jest umiar w ich stosowaniu. Ponadto zalecane jest unikanie konstrukcji w stronie biernej i form bezosobowych, które również mogą niepotrzebnie zwiększać dystans między tekstem a czytelnikiem. Użycie form czynnych i osobowych sprawia, że komunikat jest bardziej bezpośredni i angażujący dla czytelnika. Wszystkie te zasady wspólnie przyczyniają się do stworzenia treści, która jest komunikatywna i zrozumiała dla szerokiej grupy odbiorców, co zwiększa tym samym jej skuteczność komunikacyjną.
Przeczytaj także innych artykuł na naszym blogu: Co to jest marketing sensoryczny i jak wpływa na decyzje zakupowe podejmowane przez klientów?
Czy w takim razie korzystać z indeksu FOG?
Indeks czytelności FOG jest metodą oceny klarowności tekstów, której skuteczność jest przedmiotem dyskusji. Zwraca uwagę głównie na dwie zmienne: długość słów i zdań, co bywa postrzegane jako uproszczenie. Intuicja czytelnika często wskazuje, że na przystępność tekstu wpływa znacznie więcej czynników językowych. W języku polskim, który naturalnie obfituje w wyrazy wielosylabowe samo użycie długich słów nie musi automatycznie oznaczać trudności w zrozumieniu tekstu.
Czytelność treści może być postrzegana w sposób subiektywny, zależny od indywidualnych predyspozycji odbiorcy, takich jak wiedza czy zainteresowania. Te aspekty często nie korelują bezpośrednio z poziomem formalnego wykształcenia. W związku z tym, choć indeks FOG dostarcza pewnych ogólnych wskazówek, nie może być on uznany za uniwersalny miernik przystępności tekstów dla wszystkich grup odbiorców.
Ze indeksu FOG korzysta chociażby SEMSTORM.
